|
تظاهرات ديجيتالي جامعه اطلاعاتي ايران- قسمت دوم
بررسي چالشهاي ظهور اولين نسل جامعه
اطلاعاتي-ديجيتالي ايران
فرنود حسني
دست يابي و دسترسي يکسان همگان به اطلاعات و شکل
گيري جريان آزاد توليد و توزيع اطلاعات مي تواند
در شکل گيري هويت فردي و اجتماعي در جامعه
اطلاعاتي و تحقق دموکراسي ديجتال منجر شود.
با توجه به اينکه اينترنت به عنوان مهمترين
ابزارها اطلاع رساني چند بعدي مي تواند اخبار و
اطلاعات را در کوتاه ترين زمان ممکن در چندين زبان
مختلف به صورت مکتوب، تصويري و صوتي در حجم بالايي
و در سطح جهان منترش کند. نمي توان به سادگي اهميت
و نقش آن را انکار و حذف کرد.
با اين توضيح و با آگاهي از اينکه پايه هاي جامعه
اطلاعاتي ايران به صورت درون جوش در بطن جامعه و
توسط کارشناسان و علاقه مندان به اين حوزه ريخته
شده و پس از آن دولت به فکر انجام برنامه ريزي هاي
کلان در اين زمينه افتاد و به نظر مي رسد پتانسيل
لازم براي افزايش روند حرکتي توسعه دراين بخش وجود
دارد و در صورت تعامل بهتر و بيشتر دولت با بخش
خصوصي مي توان به نتايج و اتفاقات مثبتي اميدوار
بود. نگاه به تعاري و جايگاه مسائلي همچون قوانين
و جرائم، فرهنگ سازي، خصوصي سازي، برنامه ريزي
دولت و... در بحث کلاني همچون فناوري اطلاعات بايد
با نگرش ها و ديدگاههاي جديدي همراه باشد چرا که
فناوري اطلاعات با توجه به همه پذير بودن و چند
بعدي بودن داراي ظرفيت هاي فراوان و گاه بسيار
حساسي است که بهره گيري درست و مناسب از تمام آنها
در بهينه شدن امور ضرورت دارد.
مرور تحولات و اتفاقات صورت گرفته در زمينه توسعه
آموزش هاي غير آکادميک، توسعه اينترنت، افزايش کمي
و کيفي وب سايتهاي فارسي زبان، رونق بازار داخلي
سخت افزار و نرم افزار و... نشان از آن دارد که در
حوزه عمومي و تجربي نيرو ها و استعداد هاي فراواني
وجود دارند که با استفاده از اندک روزنه ها و
امکانات فراهم شده توانسته اند خود را با اطلاعات
و دانش روز هماهنگ سازند.
تمام اين وقايع نشان از ظهور و رشد نسلي دارد که
خود را عدات داده است با ابزارهاي تکنولوژيک
ارتباطي و اطلاعاتي با درايت و دقت برخورد کند و
مطابق نياز هاي خود از آن بهره برداري کند. اين
گروه اجتماعي که اکثر آن را جوانان تشکيل مي دهند
به دليل بسياري از مسائل و معضلات اطلاع رساني و
ارتباطي جامعه، اينترنت را کانون توجه و همگرايي
خود قرار داده و با استفاده از ظرفيت هاي آن سعي
داشته ضمن حذف فاصله علمي و اطلاعاتي خود با دنياي
صاحب فناوري، کمبودهاي ناشي از در هريک از رسانه
هاي تلويزيون، ماهواره، روزنامه، کتاب و... را
جبران کند. گو اينکه در بهره برداري از همين به
ظاهر امکانات اندک نيز گاه با عدم حمايت دولتها
مواجه بوده است. نمود اين آتش زير خاکستر و اين
توده عظيم مشتاقان پيوستن به دنياي مجازي و اين
شهروندان جديد دنياي وب از سالهاي گذشته و با ظهور
شبکه هاي
BBS
در ايران آغاز شد. افرادي که با اين شبکه هاي
مجازي بسيار ابتدايي و ساده کار کرده اند به ياد
دارند که چگونه فعاليت هاي محدودي همچون تبادل عکس
يا گپ زني را در زمان هاي محدود تعيين شده از جانب
مديران شبکه انجام مي دادند و با افراد مختلفي که
تا آن زمان شناختي نداشتند اشنا مي شدند. شبکه هاي
مجازي
BBS
خيلي زود در جمع محدود آشنايان و علاقه مندان به
اين گونه فعاليت ها رواج يافت تا جايي که در برخي
از قرارهاي اين شبکه ها تعداد زيادي از جوانان در
کوهها و رستوران ها و کافي شاپ ها گرد هم جمع مي
شدند. که اين قرارها نيز به خاطر تبعات اجتماعي
معمولاً به صورت زير زميني راه اندازي و اداره مي
شدند که از طريق اين جلسات گروهي افراد مي
توانستند ساير اعضا شبکه را ببينند و با هم به
تبادل نظر بپردازند.
نکته جالب توجه اين است که درصد بسياري بالايي از
اين شبکه ها در محدوده جغرافيايي شهري رواج مي
يافت. پس از مدتي با توسعه سرويس هاي اينترنتي اين
امکان براي ساکنان
BBS
ها فراهم شد تا به اتاق هاي گپ زني معروفي همچون
ياهو،ام اس ان، پالتاک و... کوچ کنند و تجربيات
ارتباطات زير زميني و شبکه اي خود را در محيطي
پويا تر و جديد تر دنبال کنند اين اتفاق در عرض
مدت کوتاهي محبوبيت شبکه هاي
BBS
را به دست فراموشي سپرد. بسياري از گروندگان و
گردانندگان اتاق هاي گپ زني همان افرادي بودند که
در شبکه هاي
BBS
فعال بودند و قشر جواني را نيز تشکيل مي دادند.
همزمان با گسترش گرايش به نرم افزارهاي گپ زني تحت
وب آشنايي و بهره گيري از سرويس هاي رايگان پست
الکترونيک ياهو نيز مورد توجه جامعه ايرانيان قرار
گرفت و اينگونه بود که در آن سالها هر کس سعي مي
کرد در هنگام معرفي خود و يا ارائه کارت ويزيت
ايميلي از ياهو يا هات ميل را نيز بر روي آن
بنويسد. هر چند که اتاق هاي چت و ايميل هاي ياهو
در ابتداي ترويج کاربردشان در ايران بيشتر مورد
توجه جواناني قرار گرفت که به علت برخي فشارها و
کمبودهاي اجتماعي به دنبال راهي مناسب و مخفي براي
ارتباط با گروههاي همسال خود مي گشتند. روند گپ
زني ها و برقراري ارتباطات گروه-شبکه اي با
استفاده گسترده جوانان ايراني از سرويس ياهو گروپ
و با شکل گيري گروههاي مختلفي که حول موضوعات
مختلفي اقدام به نشر مطلب براي خود مي کردند تقويت
شد و شکل جديدي به خود گرفت و پس از مدتي گرايش
مردم به حضور در جامعه شبکه اي ايران با آشنايي و
بهره برداري از سايت هاي موجود در وب از يک سو و
ظهور و توسعه سايت هاي فارسي زبان ارائه دهنده
خدمات گپ و گفتگو
از سوي ديگر سرعت بيشتري به خود گرفت يعني ضمن
اينکه روز به روز به تعداد اعضاء اين جامعه افزوده
مي شد امکانات و تخصص هاي فني آنها نيز مدام در
حال توسعه بود تقريبا‍ً از همين زمان ها بود که در
شهر هاي بزرگ و پس از آن در شهرهاي کوچک دفاتر و
يا مغازه هايي تحت عنوان کافي نت فعاليت خود را
آغاز کردند و با ارائه امکانات سخت افزاري و نرم
افزاري خود به مردمي که قادر به خريد رايانه هاي
شخصي نبودند زمينه را براي گرايش هرچه بيشتر مردم
به حضور در دنياي وب و رايانه فراهم کردند. بعدها
کافي نت ها خدمات جديدي را نيز به مردم ارائه
دادند و آن سرويس تلفن اينترنتي بود که به مردم
امکان مي داد به هزينه هاي کم با خارج از کشور
تماس برقرار کنند. با اين توصيف نمي توان از نقش و
کارکرد کافي نت ها در توسعه جامعه شبکه ايران غافل
شد اقدامات و تحولات ذکر شده همچنان ادامه داشت و
زماني بيشتر اشکار شد که کمپاني گوگل در راه
اندازي سرويس هاي پست الکترونيک خود و سايت اورکات
بستري را به وجود آورد تا تمامي افراد از طريق
دعوت نامه هايي که از دوستان خود دريافت مي کنند
جزو دارندگان
Gmail
شوند و يا به عضويت سايت اورکات درآيند.
همزمان با بالا گرفتن تب داشتن ايميل هاي يک گيگا
بايتي
Gmail
و عضويت در جوامع مجازي اورکات در دنيا بسياري از
وبگردهاي ايراني که پيش از اين هر کدام با ايميل
هاي سايت ياهو يا... فعاليت مي کردند و يا در سايت
ها و وبلاگ هاي فردي و جمعي اقدام به نوشتن مي
کردند بستري را يافتند تا از طريق آن باز هم به
صورت نا خواسته يا به عبارت ديگر نادانسته مهر
تاييد ديگري بر وجود و ظهور اولين نسل جامعه
اطلاعاتي- ديجيتالي ايران بزنند. ايراني ها به
سرعت از فرصت هاي (به خصوص رايگان) بوجود آمده
استفاده کردند و دوستان و ساير علاقه مندان را
براي در اختيار گرفتن
Gmail
و يا عضويت در سايت اورکات دعوت کردند. طبق گزارش
هاي آماري سايت اورکات ايراني ها ظرف مدت کمتر از
يک ماه رتبه سوم جمعيتي را در شهر مجازي اورکات به
دست آورند و جز فعال ترين اعضا جوامع مختلف
اورکاتي شدند. اين در حالي بود که کشور صاحب
فناوري ايالات متحده آمريکا و رتبه دوم به کشور
پرجمعيت برزيل اختصاص داشت. گذشته از تحليل هاي
جامعه شناسانه اي که مي توان بر نتايج فوق داشت در
نگاهي خوش بينانه مي توان از جايگاه و اهميت و
تاثير عميق فناوري اطلاعات و جامعه اطلاعاتي در
ميان ايرانيان که قشر عظيمي از آنان را جوانان
تشکيل مي دهند ياد کرد.
ادامه دارد...
بازگشت به صفحه فهرست مقاله
های حوزه
IT | 
