بررسي وضعيت توسعه اي پايگاه هاي فارسي در فضاي وب
فرنود حسني

 اينترنت يا به عبارت بهتر ضريب نفوذ اينترنت به عنوان يکي از مهمترين شاخصه هاي توسعه محسوب مي شود. البته اين شاخص در جوامعي قابل بررسي است که الگوي توسعه اي خود را بر مبناي دانايي محوري بنا نهاده اند. در اين الگو سعي مي شود تا کليه فرآيندهاي مديريتي، آموزشي، اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي و حتي سياسي را در قالب دانش محوري و حول محور دانايي تفسير و توجيه شود و از اين طريق به چهارچوب ها و استانداردهاي معيني براي تعريف جامعه اي نوين با عنوان جامعه اطلاعاتي دست يابند.

علاوه بر ضريب نفوذ اينترنت که شاخص رشد دهنده تعداد کاربران اينترنت است، تعداد سايتهاي اينترنتي راه اندازي شده در کشور مي تواند يکي از شاخصهاي توسعه کاربرد ابزارهاي اطلاع رساني و انتشار آزاد اطلاعات و رسيدن به شاخص هاي جامعه اطلاعاتي باشد.

بحث  راه اندازي سايت و  ثبت شناسه هاي اينترنتي در ايران تقريباً از اواخر سال 1379 جدي شد و از آن زمان به بعد اغلب ارگان ها و سازمان هاي دولتي، اکثر شرکتهاي خصوصي و بسياري از افراد حقيقي اقدام به استفاده از سرويس هاي اينترنتي در جهت ثبت شناسه و اجاره فضا کرده اند و برنامه هاي اطلاع رساني خود را از اين طريق دنبال مي کنند. متاسفانه يا خوشبختانه هنوز آمار دقيق و روشني از شناسه هاي ثبت شده براي ايرانيان به علت حجم روز افزون ثبت در اختيار نيست. بنا بر گزارش هاي ارائه شده از جانب مرکز پژوهشهاي بنيادين( فيزيک نظري) تا فروردين 1384 تعداد 6000 دامين با پسوند IR در اين مرکز ثبت شده است. که اين تعداد از رقم دامين هاي با ساير پسوند ها پيشي گرفته است.

همچنين بنا بر اظهارات مهندس محسن پازري" مدير كل وقت دفتر تجهيز منابع وزارت ارتباطات و فن‌آوري اطلاعات تا نيمه سال 1383 ، دوازده هزار سايت فارسي در عرصه اينترنت شناسايي شده است، تعداد 8 هزار سايت فارسي در يك پورتال به نام مونيران، ثبت شده است و هنوز 44 هزار سايت فارسي شناسايي نشده وجود دارد. در اين محاسبات با توجه به اين كه وبلاگ‌هاي فارسي، به‌عنوان وب‌سايت مستقل محسوب نمي‌شوند، اما به‌دليل اين كه از محتواي فارسي استفاده مي‌كنند، در شمارش سايت‌هاي فارسي قرار مي‌گيرند كه از لحاظ وبلاگ‌ها، ايران رتبه قابل توجهي دارد.

به طور کلي انواع سايت ها را در يک تقسيم بندي ساده مي توان درگروههاي زير گنجاند:

1-      سايت هاي متعلق به سازمان ها و شرکت هاي خصوصي و دولتي که مبنا و اساس کليه فعاليت هاي اقتصادي يک سازمان مي باشند، مستقيما در آنها تراکنش هاي اقتصادي صورت مي گيرد و نشانگر يک سازمان اقتصادي مجازي هستند.

2-      سايت هاي متعلق به سازمان ها و شرکت هاي خصوصي و دولتي که تنها براي بخشي از اهداف اقتصادي شرکت مورد استفاده قرار مي گيرند و به صورت غير مستقيم زمينه يک تراکنش اقتصادي را فراهم مي آورند.

3-       سايت هاي شخصي مربوط به افراد حقيقي که با هدف کسب درآمد و اقتصادي شدن راه اندازي مي شوند.

4-      سايت هاي شخصي يا گروهي که هيچگونه فعاليت اقتصادي در آنها دنبال نمي شود.

با توجه به تقسيم بندي فوق و تلاش هاي بسياري که در سه سال اخير توسط سازمان ها و شرکت هاي دولتي و خصوصي و افراد مختلف براي راه اندازي وب سايت هاي فارسي زبان صورت گرفته مي توان بزرگترين دغدغه مديران سايت ها را  مشکلات مالي و اقتصادي نبودن وب سايت داري عنوان کرد. از اين رو شاهد هستيم که بسياري از سايت هايي که برخي از‌ ‌آنها واقعا  از جنبه هاي فني و تکنولوژي در سطح بالايي هستند نمي توانند به حيات خود ادامه دهند و چون فاقد استراتژي مناسبي براي درآمدزايي و کسب و کار هستند پس از مدتي يا به حال خود رها مي شوند و يا به طور کامل بسته مي شوند.

نگارنده سعي دارد در اين مجال بر دو نکته  تاکيد بورزد اول اينکه جامعه سايت هاي ايراني از ابتدا تا سال 83 در حال آزمايش و خطاها و تجربيات غير حرفه اي بوده است و تا آن زمان داشتن سايت صرفاً به عنوان يک بخش جنبي و کم اهميت جلوه گر بود اين موضوع به ويژه در بخش دولتي مشهود بود و هنوز هم ادامه دارد. دوم اينکه سال 84 را از جنبه هاي مختلفي مي توان سال بلوغ و تحول در بحث مديريت سايت هاي اينترنتي به شمار آورد چرا که اعتقاد بر اين است که نگرش به موضوع مديريت سايت فارغ از هرگونه ساختار خصوصي و دولتي و يا شاخص هاي محتوايي بايد به صورت مستقيم در برنامه هاي کلان کسب و کار هر مجموعه اي که سايت را راه اندازي مي کنند جلوه گر شود. بنابراين سايت ها بايد به صورت مستقيم و غير مستقيم درآمدزا باشند و منافع مناسبي را براي ادامه حيات خود عايد سازمان متبوع خود کنند.

نکته جالب توجه قابل اشاره در مورد سايت هاي اينترنتي فارسي در سال 84 تکيه و توجه به موضوع مديريت حرفه اي، کار تيمي و برنامه ريزي و اجراي هدف دار فعاليت هاي مختلف سايت بر اساس يک ساختار و طرح کسب و کار حرفه اي بود که اين موضوع در سايت هاي اين دوره قابل مشاهده بود.

نکته اساسي که نبايد در بحث توسعه وب سايت هاي ايراني به ويژه از رويکر رقابت هاي تجاري و اقتصادي در سطح بين الملل از آن غافل شد بحث محتواي سايت هاي فارسي است که همچنان به عنوان معضل اساسي سايت هاي فارسي به شمار مي رود. در واقع سايت هاي ايراني از نظر فني به توانمندي و سطح مطلوب نزديک شده اند اما به دليل عدم توازن در رشد کمي سايت ها با رشد کيفي نويسندگان آنها مي بينيم که هنوز براي ادعا در سطح بين الملل با مشکل مواجه هستيم.

به هر حال سايت هاي فارسي زبان در حال رشد هستند و اگر بخواهيم خيلي کلاسيک آنها را مورد بررسي قرار دهيم بايد در آينده نزديک انتظار رشد کامل سايت هاي نسل دوم ايراني که از سال 84 به بعد شکل گرفته اند داشته باشيم. ملزومات اين رشد مي تواند شامل موارد زير باشد:

1-      افزايش بيشتر ضريب نفوذ اينترنت در کشور

2-      افزايش آموزش و فرهنگ سازي براي کاربردي شدن وب سايت ها در ميان تمامي آحاد مردم به منظور افزايش کاربران

3-      سرمايه گذاري جدي تر بخش خصوصي

4-      حضور پررنگ تر بانک ها و موسسات مالي به عرصه مجازي

5-      اطلاع رساني و تبليغات گسترده تر

6-      حل مشکلات و کمبود هاي حقوقي و قضايي

7-      حل مشکلات و معضلات امنيتي

با دستيابي به اين ملزومات مي توان مشکلات موجود براي ورود به فاز سوم و يا خلق نسل سوم سايت هاي ايراني را زبان و اعتبار مالي و حقوقي سايت هاي ايراني عنوان کرد. قالب سايت هاي ايراني موجود تنها به مخاطب داخلي توجه مي کنند اين در حالي است که ماهيت شکل گيري اينترنتي که امروز مي شناسيم حذف زمان و مکان از فرآيندها و مراودات تجاري و اقتصادي در دنياست. از سوي ديگر به دليل عدم وجود قوانين حقوقي مربوط به کپي رايت و اعتبار مالي از سوي سازمان ها و شرکت هاي جهاني وب سايت هاي ايراني ناخواسته در بزگترين شاهراه ارتباطي دنيا به بن بست خواهند رسيد.

در ادامه به بررسي و معرفي سايت هايي مي پردازيم که به نظر نگارنده متعلق به نسل دوم سايت هاي اينترنتي ايراني هستند و قابليت هاي اجرايي و مديريتي آنها با کمي پشتکار و توجه مي تواند در آينده نزديک زمينه ساز ظهور سازمان هاي مجازي ايراني بر اساس اهداف تجاري و اقتصادي در وب باشد. در اين مبان با توجه به نقش حياتي محتوا و شيوه هاي مديريتي در مديريت وب سايت ها سعي داريم در ابتدا سايت هايي را که تاثير زيادي در توسعه محتواي فارسي و بهينه سازي تکنيک هاي مديريت سايت داشته اند مورد بررسي قرار دهيم. در شماره هاي آتي ساير حوزه ها را مورد ارزيابي قرار خواهند گرفت.

1-      سرويس دهندگان وبلاگ

شايد به جرات بتوان جالب ترين و جذاب ترين فعاليت ايراني ها در وب که بيشترين رشد را نيز در سال 84 از نظر کمي و کيفي به خود اختصاص داده بود توسعه کمي و کيفي سرويس دهندگان وبلاگ هاي فارسي عنوان کرد. اين عرصه به دليل جذابيت هاي کاري خاص خود بسيار مورد توجه مخاطبان و کاربران حرفه اي اينترنت نيز قرار گرفته بود و بار ديگر اين نکته را ثابت کرد بازار رقابتي هميشه زمينه ساز افزايش کيفيت خواهد بود.

پرشين بلاگ www.persianblog.com

به عنوان بزرگترين و تقريباً قديمي ترين سرويس دهنده حرفه اي وبلاگ در ايران و حتي کشورهاي همجوار همچون امارات، تاجيکستان، افغانستان و... که زبان  فارسي در آنها رايج است شناخته مي شود آمارها حاکي از آن است که تاکنون بيش از 500 هزار وبلاگ در پرشين بلاگ به ثبت رسيده است و روزانه قريب به 4 ميليون بازديد از اين سايت و وبلاگ هاي زير مجموعه آن صورت مي گيرد. پرشين بلاگ در واقع هسته اوليه شکل گيري بزرگترين مجمع الجزاير ايراني در اينترنت بود و بر اساس همين استراتژي تا کنون 20 سايت با کارکردها و فعاليت هاي مختلفي تحت عنوان گروه سايت هاي پرشين بلاگ به اين مجموعه اضافه شده است. يکي از مهمترين اهداف در پيشبرد اين استراتژي هدايت و بهره برداري از پتانسيل بالاي کاربران ميليوني پرشين بلاگ بوده است. نکته جالب در مورد فعاليت پرشين بلاگ 84 توجه جدي مديران آن به بالا بردن کارايي و کيفيت تکنيکي و فني سايت از دو جنيه نرم افزاري و سخت افزاري است افرادي که با سايت هاي بزرگي تجاري و سرويس هاي مبتني بر وب آشنا باشند خوب مي دانند که سيستم هاي با مسئوليت بحراتي از چه حساسيت کاري و استرس بالايي برخوردارند. با توجه به اين نکته به اعتقاد من بزرگترين و درخشان ترين تجربه پرشين بلاگ به عنوان بزرگترين منبع توليد محتواي فارسي در سال گذشته رسيدن به حداکثر مقبول امنيت، کيفيت سرويس دهي و قابليت دسترسي بالا (Service uptime) است که قطعاً از مهمترين ويژگي هاي سيستم هاي وب مدار با بزرگي پرشين بلاگ، آمازون، ياهو و... است.

افزايش فيچرهاي (امکانات) سيستم پرشين يلاگ با هدف تسهيل بهره برداري براي کاربران، استراتژي کنترل و هدايت گشت و گذارهاي کاربران، تبليغات اينترنتي قوي از جمله ساير ويژگي هاي اين سايت هستند.

ميهن بلاگ www.mihanblog.com

تا چند ماه پيش يکي از ناشناخته ترين سرويس دهندگان وبلاگ بود که سعي مي کرد بدون تبليغات و جار و جنجال خاصي بازار خود را به دست بياورد. به جرات مي توان گفت ميهن بلاگ قوي ترين و تقريبا کامل ترين سيستم وبلاگ سرويس را به کاربران خود ارائه مي دهد. نکته جالب توجه وسواس بالاي مديران ميهن

 بلاگ در بالا بردن کارايي و قابليت هاي سيستم در نسخه هاي متعدد است. اين سرويس دهنده تا کنون سه ويرايش ارائه کرده است. تنوع بالاي امکانات سرويس دهنده باعث شده است قالب هاي وبلاگ هاي ميهن بلاگي با ظاهر جالب تر و امکانات بيشتري براي کاربران تهيه شود. پيش بيني مي شود ميهن بلاگ در اواسط سال 85 به سطح مطلوب فني برسد و از آن پس برنامه هاي تجاري و اقتصادي خود را به صورت جدي تر دنبال کند. به هر حال مي توان مي توان ميهن بلاگ را در آينده نزديک رقيبي جدي براي پرشين بلاگ عنوان کرد.

 پارسي بلاگ www.parsiblog.com

پارسي‏بلاگ، در شرايطي وارد عرصه‏ي خدمات وبلاگ‏نويسي شد كه به نظر مي‏رسيد سرويس‏ها و نرم‏افزارهاي موجود براي اين منظور، از نظر فني، جاي پيشرفت بسياري دارند و هنوز خدمات بسيار مفيدي قابل ارائه است كه اين نرم‏افزارها تا كنون آن را عرضه نكرده‏اند. پارسي بلاگ تقريباً زماني وارد عرصه رقابت شد که سرويس دهنده ها از نظر کمي به حد مطلوب رسيده بودند و مهمترين مسئله افزايش کارايي و کيفيت بود. در اين ميان به نظر مي رسد با توجه به زمان اندک گذشته پارسي بلاگ در سال 84 توانست تجربه ها و آموزه هاي خوبي را از فعاليت خود براي حرکت قوي تر در سال 85 فرابگيرد.

بلاگفا www.blogfa.com

آخرين سرويس دهنده اي که مورد بررسي قرار مي دهيم هدف نهایی خود را  میزبانی از هزاران وبلاگ و کاربر عنوان کرده است بلاگفا همچون ساير سيرويس دهنده ها متعلق به بخش خصوصی است و احساس مي شود بخشي از يک برنامه بزرگتر کاري در وب باشد که براي ادامه و تکمیل خدمات به کاربران فارسی زبان راه اندازی شده است و هزینه های آن نیز از طریق حامیان مالی و تبلیغات تامین میشود. بلاگفا علي رغم تلاش هاي صورت گرفته در سال 84 پتانسيل هاي زيادي براي بهتر شدن و قرار گرفتن در گود رقابت دارد.

2-      سايت هاي آمار گيري

پرشين استت www.persianstat.com

این سرویس تحليل گر و گزارش دهي آماري به تازگي توسط گروه سايت هاي پرشين بلاگ راه اندازي شده است. با توجه به تعداد بالاي سايت هاي فارسي و تغيير نگرش مديران سايت ها به افزايش کارايي کسب و کار خود با بهره گيري و مديريت صحيح سايت ها، احساس نياز زيادي به يک سايت تحليلي و گزارشي براي ارائه برخط اطلاعات آماري وجود داشت. علي رغم تجربيات جالب توجه گذشته را اندازي سايتي با فعاليت هاي جامع ضروري به نظر مي رسيد. سايت پرشين است با ارائه گزارش بازدید های روزانه، موقعیت جغرافیایی بازدیدکنندگان، تکنولوژی های استفاده شده، گزارش از صفحات لینک داده شده و گزارش نحوه ورود بازدیدکنندگان، امکان مناسبي را به کاربران فارسی زبان و مدیران وب سایت ها و وبلاگهای فارسی براي تهيه گزارش های ریز و دقیق مي دهد. اين سايت از اول اسفند ماه فعاليت خود را آغاز کرده است و در گام اول همه وبلاگ هاي پرشين بلاگ پس از اولين بازسازي به طور خودکار به اين سيستم مجهز مي شوند. با توجه به عمر کم اين سيستم به نظر مي رسد هنوز جاي کار زيادي براي توسعه کمي و کيفي فعاليت هاي آن وجود دارد. به عنوان مثال ارائه سرويس هاي گزارشي ويژه اما، هزينه اي مي تواند در آينده نزديک براي مديران سايت هاي ايراني بسيار مطلوب و مناسب باشد که پرشين استت بايد به امکانات خود در سال 85 بي افزايد. گفتني است پرشين استت در همين مدت کوتاه توانسته رکورد جالبي از نظر تعداد کاربران براي خود دست و پا کند.

وب گذر   www.webgozar.com

وب گذر سايتي است که با هدف ارائه ابزارهاي فارسي در وب شکل گرفت و امکاناتي همچون خبرنامه، شمارنده و نظر سنجي را در اختيار کاربران خود قرار مي دهد اما به علت سابقه گذشته آن در بين کاربران بيشتر با سرويس هاي آمارگيري خود مطرح است. برای طراحی اين سايت از نرم افزار قدرتمند ASP.net استفاده شده است. ظهور رقيبي قدرتمند به نام پرشين استت در سال اواخر 84 براي اين سايت مي تواند محرک خوبي براي بالا رفتن کارايي ها و امکانات هر دو اين سايتها باشد.

3-      سايت مجلات

ماهنامه عصر فناوري اطلاعات www.infotechera.com

سايت مذکور در واقع پايگاه الکترونيکي اولين ماهنامه تخصصي کشور در حوزه فناوري اطلاعات است. اين ماهنامه و وب سايت آن که کاملاً با رويکردهاي علمي و اقتصادي و بر اساس برنامه کسب و کاري مدون فعاليت مي کنند از نمونه هاي جالب اتفاقات رخ داده در دنياي وب سايت هاي سال 84 هستند. همپوشاني فعاليت هاي سايت الکترونيکي و ماهنامه مکتوب باعث افزايش قدرت مسئولان آن در جهت اطلاع رساني بهينه شده است.

ماهنامه عصر فناوری اطلاعات در اردیبهشت سال 1384 اولین شماره خود را منتشر و در بسیاری از مراکز استان کشور توزیع نمود و پس از یک رشد قابل توجه ،امروز با ارسال آن بطور مستقیم به مشترکین خود در سطح کشور، خدمات اطلاع‌رسانی به مشتریان را در بهترین سطح  کاری ، انجام می دهد.این ماهنامه با توجه به زمینه کاری از متخصصین و اساتید تراز اول صنعت IT در کشور برخوردار می‌باشد.

ماهنامه شبکه www.shabakeh-mag.com

از جمله ديگر نمونه هاي موفق سايت و مجله ماهنامه شبکه و سايت آن است که البته راهبردهاي مديران سايت و مجله به طور کلي هم سو نيست و از اين رو هر يک به تنهايي راهبردهاي خاصي را براي اهداف اقتصادي خود دنبال مي کنند اما نکته جالب همکاري دو طرفه و ايجاد تداوم در ارتباط مخاطبان هر يک از اين دو رسانه مي باشد. سرمايه گذاري،انرژي و وقت  مناسبي که صرف هدايت و فعاليت سايت شبکه مي شود باعث شده اين سايت بتواند ظرف مدت کوتاهي در مقايسه با عمر خود ماهنامه جاي خود را در بين سايت هاي مختلف باز کند.

با اين توضيحات به نظر مي رسد سايت هاي فارسي زبان در حال تجربه دوران مهمي از حيات خود هستند که مي تواند سکوي پرش آنها با سمت فعاليت هاي جدي اقتصادي و درآمدزايي باشد به گونه اي که بسياري از مديران خصوصي و برخي از مديران دولتي را به توجه جدي تر مجاب کرده اند. در اين ميان بزرگترين مشکل و معضلي که مي تواند باعث کندي پيشرفت رقابت در سايت هاي فارسي شود افتادن به ورطه تکرار و تقليد است اين کار قطعاً باعث از بين رفتن خلاقيت و نوآوري مي شود. اما توصيه غالب به مديران سايت ها اين است که اولين بودن مهم نيست بلکه بهترين بودن مهم است و بهتر بودن با حرکت در يک فرآيند پويا حاصل مي شود.

 بازگشت به صفحه فهرست مقاله های حوزه IT