به سوي جامعه جهاني اطلاعاتي
بررسي روند اجلاس جهاني جامعه اطلاعاتي از ژنو2003 تا تونس2005

 فرنود حسنی

در آمد:

بعد از انتشار تئوري معروف دهکده جهاني توسط نظريه پرداز و جامعه شناس بزرگ مک لوهان, ديدگاه ها و بينش هاي جديدي در بين کارشناسان, سياست مداران, برنامه ريزان اقتصادي, پژوهشگران و مديران کشور ها بر اساس رويکردهاي تازه اي که اين نظريه تاثيرگذار بوجود آورده بود شکل گرفت. مفهوم جهاني شدن به دليل نو بودن در دنيا و فقدان بحث كافي در مورد آن، تعريف يكسان و قابل پذيرش براي همگان نداشت. در يك معنا جهاني شدن عبارت بود از: فرآيند افزايش «وابستگي متقابل» ميان جوامع مختلف در مقياس جهاني. وابستگي متقابل مي تواند اشكال متنوعي به خود بگيرد، با اين وجود جامعه شناسان در ابتداي گسترش اين بحث, توجه خود را روي دو مفهوم «جهاني شدن اقتصاد» و «جهاني شدن فرهنگ» متمركز کرد. به مرور و با ظهور پديده هاي جديدي در زمينه توليد, توسعه کاربري و به اشتراک گذاري اطلاعات بشر گام به عصر جديدي گذاشت که در آن فناوري هاي صنعتي جاي خود را به فناوري هاي اطلاعاتي و ارتباطي بخشيد و در اين هنگام بود که دنيا مي توانست رويکرد بسيار ملموس تري از جهاني شدن و تئوري جهاني شدن را شاهد باشد. دنيايي از اطلاعات که به واسطه ابزارهاي ارتباطي مدام در حال جابه جايي و تحول بودند. به واسطه اين فناوري هاي ارتباطي و اطلاعاتي بود که به غير از مقوله هاي اقتصادي و فرهنگي مفاهيم جديدي در حوزه جهاني شدن طرح شد و مورد توجه قرار گرفت. مفاهيمي همچون بهداشت, دولت, آموزش,خدمات عمومي, کسب و کار, سياست و...مجالي يافته بودند تا در بسترهاي اطلاعاتي و ارتباطي هويتي جهاني بيابند و به موضوع روز گفتمان های بین المللی تبدیل شوند. اکنون ديگر دنيا باور کرده بود که مرزهاي دنياي مجازي, با قدرت فراوان توانسته مرزهاي جغرافيايي را کمرنگ تر کند و بايد اين دنياي جديد و شرايط زندگي در آن را بشناسد, دنيايي به مثابه يک دهکده, يک جامعه مدني و مدرن که در آن همه چيز بر مبناي دانش و اطلاعات هويت مي يابد. ساختاري جديد به نام جامعه جهاني اطلاعاتي...

مقدمه:

برگزاری اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی در دو فاز کاری اصلی ژنو و تونس حاصل پیش زمینه های مختلف و تلاش ها و پی گیری های افراد و سازمان های مختلفی در سطح بین المللی بوده است. چالش های پیس روی جهان باعث شد تا کشورها و سازمان های بین المللی به فکر انجام معماری جدیدی برای چهارچوب روابط جهانی بی افتند. برخی از این تلاش ها در سال های آغازین دهه 90 معطوف به ساماندهی دسترسی همگانی به شبکه های اطلاعاتی و ایجاد قوانین پایه برای یک پارچه سازی اهداف جامعه اطلاعاتی بود. شاید به توان ساده ترین و به نوعی کامل ترین هدف  از برگزاری اجلاسی در چنین وسعت را دسترسی همه انسان ها به منابع اطلاعاتی و ارتباطی دانست.       

اجلاس جهانی جامعه اطلاعات سعی داشت تا بتواند در یک دوره زمانی دو ساله به کشورها فرصت دهد تا با بررسی ها و مطالعات کارشناسی در ابعاد ملی, منطقه ای و بین المللی مشکلات و چالش های موجود بر سر راه توسعه مطلوب فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی را پیدا کنند و برای رفع آنها یک سری قوانین, استانداردها, زمینه های همکاری مشترک بین المللی و به اشتراک گذاری تجربیات علمی و عملی را فراهم کند. گو اینکه در این بین مسائل بحث برانگیز میان کشورها را برای رسیدن به نقطه تفاهم و توافق بین المللی و منطقه ای فراموش نکرده و با جدیت آنها را مورد بررسی و پی گیری قرار داده است.

این اتفاق که از آن به عنوان مهمترین حرکت بین المللی در آغاز هزاره سوم یاد می شود وقتی با نگرش ها و برنامه های توسعه هزاره سوم در سازمان ملل متحد تلفیق شد و از آن بعد نیز مورد توجه قرار گرفت اهمیت بیشتری پیدا کرد چرا که مسئولان بلند پایه سازمان های بین المللی مختلفی را به این نتیجه رساند که در صورت دست یابی دنیا به چهارچوب های بین المللی در زمینه جامعه اطلاعاتی و توسعه فناوری اطلاعات می توان برنامه های توسعه هزاره را با شتاب و ظرفیت و امکانات بیشتری به پیش برد.

از این رو سازمان های بین المللی از جمله اتحادیه بین المللی مخابرات[1] و یونسکو[2] اقدامات و فعالیت های پی گیرانه ای را در این رابطه انجام دادند هدف مشترکی که این سازمان ها دنبال می کردند عبارت بود از:

1-      دست یابی به درک کامل بین المللی از جامعه اطلاعاتی و مزایا و مشکلات آن

2-      دست یابی به راهکارهای مناسب با هدف کاهش شکاف دیجیتالی و اطلاعاتی به خصوص در مورد کشور های در حال توسعه و جهان سوم

تاريخچه اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی:

همانطور که در مقدمه ذکر شد، سازمان ملل متحد با همكاري اتحاديه بين المللي مخابرات در دهة 90 ميلادي با هدف سامان دهي دسترسي همگاني به شبكه هاي اطلاعاتي و ايجاد قوانين پايه اي براي يكپارچه سازي اهداف جامعه اطلاعاتي و تكميل پروتكلهاي بين المللي تصميم گرفتند تا اجلاسي را در سطح جهاني با عنوان ”اجلاس جهاني جامعه اطلاعاتي[3]” در دو مرحله برگزار نمايند. كه قرار شد مرحله اول آن سال 2003 در ژنو و مرحله دوم آن سال 2005 در تونس خواهد شود.

اولين تصميم در رابطه با برگزاري اجلاس WSIS در نشست سران اتحادیه جهانی مخابرات در سال 1998 در ميناپوليس و طبق قطعنامة 73 گرفته شد در اين قطعنامه سؤال ITU دربارة برگزاري اجلاس جهاني جامعه اطلاعاتي از كميتة همكاري و هماهنگي سازمان ملل طرح شد. این كميتة در سال 1999 موافقت خود را با برگزاری اجلاس اعلام نمود و ITU را به عنوان مدير اين اجلاس برگزيد. پس از آن ITU طبق قطعنامه هاي 1158، 1179 و 1196 برنامه هاي كاري خود را براي برگزاري اجلاس در بالاترين سطح اعلام نمود و سازمان ملل در دسامبر سال 2001 طبق قطعنامة A/RES/56/183 برگزاري اجلاس جهاني جامعه اطلاعاتي را رسماُ تصويب نمود.

روند برگزارى اجلاس WSIS

طی برنامه ریزی انجام شده در دبیرخانه اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی در یک دوزه زمانی دو ساله و در سطوح ملی, منطقه ای و بین المللی برگزار شد.

 1- سپتامبر 1998 اجلاس ITU قطعنامه 73 قراردادن اجلاس WSIS در برنامه كارى

 2- كميته هماهنگى و مديريت سازمان ملل (ACC)

 3- ژوئن 1999 مجمع ITU پاسخ مثبت ACC

 4- مارس 2001 تأسيس گروه كار سطح بالاى سازماندهى اجلاس (HLSOC)

 5 - دسامبر 2001 مجمع عمومى سازمان ملل قطعنامه 156/183 اجلاس با حمايت دبيركل UN و با رهبرى ITU در تهيه مقدمات آن برگزار شد.

 6- مى 2002 كنفرانس منطقه‏اى آفريقا (باماكو)

 7- جولاى WSIS Prep COM 2002 (ژنو)

 8 - نوامبر 2002 كنفرانس منطقه‏اى اروپا (بخارست)

 9- ژانويه 2003 كنفرانس آمريكاى لاتين و كاراييب (باوارو)

 10- ژانويه 2003 كنفرانس منطقه‏اى آسيا - اقيانوسيه (توبو)

 11- فوريه WSIS Prep COM 2003 2 (ژنو)

 12- فوريه 2003 كنفرانس منطقه‏اى آسياى غربى(بيروت)

 13- جولاى 2003 نشست ميان دوره‏اى (پاريس)

 14- سپتامبر WSIS Prep COM 2003 3 (ژنو)

 15- دسامبر 2003 تصويب اعلاميه اصول و طرح كارى

16- اجلاس گروه G8 پاریس 2004

17-اجلاس بین المللی بارسلون2004

18- پرپکام یک 2004

19- اجلاس راهبری اینترنت ژنو 2004

20- آیکان 2004

21- پرپکام 2 ژنو 2005

22- آیکان 2005

23- پرپکام 3 ژنو 2005

24- اجلاس سران درباره جامعه اطلاعات مرحله تونس

اجلاس جامعه اطلاعاتی و الزامات برنامه توسعه  هزاره

ورود به هزاره سوم و روبرو شدن با دو پدیده اساسی با نامهای جهانی شدن و جامعه اطلاعاتی شاخص های توسعه در ابعاد فرهنگی, اقتصادی, اجتماعی و سیاسی را بشدت تحت تاثیر قرار داد. این روند از یک سو زمینه ایجاد الگوی نوین توسعه مبتنی بر دانایی را فراهم آورد و از طرف دیگر باعث تشدید فاصله شمال-جنوب شد، شکل گیری این روند با ساختار تلفیقی جامعه جهانی و جامعه اطلاعاتی در تناقض اساسی بود و همچون شمشیر دو لبه اگر به شکل نامناسبی رشد پیدا می کرد. می توانست عدم توزان موجود را در شرایط بدتری نمایان سازد.

از این رو بهره گیری از ابزارهای جامعه اطلاعاتی به عنوان موتور محرکه و پیشرفت دهنده, توسعه کشورهای شمال به عنوان یک ابزار بسیار موثر در تحقق یافتن اهداف هزاره، مصوبه اجلاس هزاره سازمان ملل متحد( که با حضور  و حمایت کشور های جنوب کم نظیر سران دولتها همراه بود ) شناخته شد, راهکار مناسبی در جهت ایجاد نزدیکی و تلفیق بین برنامه های جهانی توسعه و جامعه اطلاعاتی با هدف نزدیک سازی اهداف کشورهای شمال و جنوب بود.

در این راستا کوفی عنان در یکی از اجلاس  دهه 90 از تمام دولتها و بخشهای خصوصی خواست که در راه انداز ی اجلاسی تحت عنوان اجلاس جهانی جامعه اطلاعات سازمان ملل را همراهی نمایند.

این اجماع جهانی فرصتی استثنایی را برای همکاری فعال تمامی بازیگران برای تدوین یک بینش مشترک برای توسعه پایدار فراهم می آورد.بینشی که بر جنبه کم کردن شکاف دیجیتالی و ایجاد یک جامعه اطلاعات جهانی واقعی تاکید و راه آنرا بنمایاند.

همچنین این اجلاس را می توان یک ابزار منحصر به فرد برای ایجاد راه حلهای مناسب و یک برنامه عمل جهانی با ابزارهای لازم برای تحقق  این اهدف مهم باشد.

اهداف برگزاری اجلاس جامعه اطلاعاتی

-دسترسى به منابع اطلاعاتى و ارتباطى براى همه، در تمام اوقات و همه‏جا با شرايط مساوى

- ايجاد ديدگاه مشترك جهانی در مورد جامعه اطلاعاتی

 - استفاده از فناورى‏هاى اطلاعات و ارتباطات براى از بين بردن فقر و نيل به ساير اهداف توسعه هزاره

 - كوشش در جهت از بين بردن فاصله ديجيتالى

 - ايجاد مشاركت و مكانيسم‏هاى سرمايه‏گذارى براى دسترسى جهانى و انعطاف‏پذير به ICT

 - توجه و نياز به تهيه چارچوب‏هاى قانونى و سياسى جديد براى جامعه اطلاعات

 - رشد و پرورش تنوع فرهنگى و زبانى در جامعه اطلاعات

 - تقويت آزادى بيان و حق برقرارى ارتباط

عناصر و اصول مورد توجه در اجلاس جامعه اطلاعاتی

پس از صدور اعلامیه ها و بیانیه های مختلف از سوی کشور ها و سازمان های علاقه مند به فعالیت بر روی مبحث جامعه اطلاعاتی و فناوری اطلاعات سه محوری اصلی برای تمرکز کاری تهیه و تدوین شد که عبارت بودند از:

1-      دیدگاه: که شامل اصول پایه ای است که به صورت مشترک به تایید همه کشور ها رسیده است.

2-      دسترسی: که در آن نیازهای ویژه برای دستیابی به جامعه اطلاعاتی فهرست شده است.

3-      کاربرد: که بسیاری از ابعاد عملی و اجرایی جامعه اطلاعاتی را تعریف می کند.

دیدگاه

برای شروع لازم بود که دیدگاههای بین المللی حول مفاهیم و نقاط مشترکی شکل بگیرد از این رو آنها مهم ترین چالش های فناوری اطلاعات در جامعه اطلاعاتی را شناسایی کردند و لیستی از دیدگاههای خود تهیه کردند.

1-      پلی بین کشورهای در حال توسعه و کشورهای توسعه نیافته

2-      وسیله ای برای توسعه اقتصادی و اجتماعی

3-      موتوری برای رشد و توسعه

4-      ستون مرکزی ساختار اقتصاد و جامعه جهانی دانایی محور

5-      فرصتی برای کشور ها جهت آزاد کردن خود از محدودیت های جغرافیایی

خدمات و دسترسی همگانی

باور برنامه های مبتنی بر توسعه سازمانهای بین المللی بر این بود که در محیطی که اطلاعات و دانش در توسعه اقتصادی و اجتماعی نقش حیاتی دارد, دسترسی به اطلاعات و نیز ابزار استفاده از اطلاعات باید برای همه و در هر کجا, فراهم شود و توسعه یابد. به همین دلیل, موضوع خدمات و دسترسی همگانی به اطلاعات[4] بخش اصلی اعلامیه های جهانی را تشکیل می دهد.

برابری فرصتها

زیرساختار فیزیکی برای توسعه جامعه اطلاعاتی شرط لازم است اما کافی نیست. عوامل گوناگونی مانند جنسیت, سطح سواد, زبان, قومیت, درآمد و...شاخص های موثری در چگونگی استفاده از فناوری اطلاعات هستند از این رو دولت ها در برنامه توسعه جامعه اطلاعاتی موظف به تلاش برای ایجاد فرصت های برابر در بهره برداری از فناوری اطلاعات برای همه افراد هستند.

تنوع محتوا

محتوا از ضرورت های اساسی در جامعه اطلاعاتی محسوب می شود و تنوع در محتوای اینترنت می تواند ضامن حفظ و پایداری فرهنگ ها و زبان های مختلف در جامعه مجازی و اطلاعاتی باشد.

آزادی بیان و آزادی دسترسی

طبق اصول اعلامیه جهانی حقوق بشر بر مبنای آزادی بیان و اندیشه جامعه اطلاعاتی نیز الگوی مشابهی را در توسعه آزادی دسترسی همه گان به شبکه های اطلاع رسانی و آزادی بیان نظرات در نظر گرفته است.

دسترسی قابل اعتماد و امن

دسترسی به اطلاعات و دانش اصولاً با اتصال, قابلیتها و محتوا تعیین می شود. کشورهای در حال توسعه نیاز مبرمی به این مولفه ها دارند تا دسترسی کامل به فناوری اطلاعات صورت پذیرد.

ایجاد زیر ساخت فیزیکی

زیر ساخت های توسعه فناوری اطلاعات به خصوص در کشور های در حال توسعه اولین گام برای رسیدن به جامعه اطلاعاتی جهانی است. اما در شرایط موجود بسیاری از کشور های در حال توسعه برای استفاده بهینه از مواهب جامعه اطلاعاتی جهانی هنوز با سطح مطلوبی از زیرساخت های برای اتصال دست نیافته اند.

هم گرایی

جامعه اطلاعاتی کشور ها را تشویق می کند تا برای توسعه موفق از ترکیب بهینه فناوری ها در برنامه ریزی های خود استفاده نمایند از این رو توصیه شده است تا برای افزایش تاثیر توسعه و بهره برداری زیر ساخت هاز اطلاعاتی و ارتباطی توجه ویژه ای به تنوع و گوناگونی اقلیم های جغرافیایی و اقتصادی شود.

اتصال داخلی, استانداردها, و مدیریت بسامدها

در اعلامیه های مختلف سازمان های بین المللی تاکید فراوانی به هماهنگ سازی و همکاری در بخش های اتصال داخلی, استانداردها, و مدیریت بسامدها شده است.

راهبردها, قانون گذاریها و هم کاری ها

جامعه اطلاعاتی توانمندی محیط را برای قانونگذاری, شرایط سرمایه گذاری مساعد و همکاری و حمایت و سرمایه گذاری جوامع بین المللی از عناصر بنیادی توسعه می داند.

چهارچوب تنظیم قوانین

فناوری اطلاعات به سرعت در حال پیشرفت است و تنظیم قوانین جامع, بین المللی و آینده نگرانه یک ضرورت حیاتی در جامعه جهانی اطلاعاتی به شمار می رود از این رو سازمانهای منطقه ای و بین المللی با بررسی های مختلف بر روی شرایط و واقعیت های خاص هر کشور نسب به تدوین قوانین انعطاف پذیر و مورد پذیرش همه کشور های اقداماتی کرده اند و اعلامیه ها و توافقاتی نیز در طول اجلاس اتفاق افتاد.

سرمایه گذاری های بخش خصوصی

تاکید جامعه جهانی بر فعال سازی دو بخش خصوصی و جامعه مدنی در کنار دولت برای تسریع فرآیند توسعه جامعه اطلاعاتی بارها در اعلامیه های مختلف نمایان شده است. جامعه جهانی سرمایه گذاری های بخش خصوصی را به عنوان عامل حیاتی در توسعه زیرساخت های ارتباطی و اطلاعاتی به شمار می آورد.

همکاری و مشارکت بخش دولتی

علی رغم اهمیت فراوان بخش خصوصی نباید فراموش کرد که فعالیت های این بخش بیشتر جنبه تجاری و کسب و کار دارد و آنها الزامی برای تامین نیازهای مردم احساس نمی کنند. در چنین شرایطی دولت ها باید زمینه مشارکت مردم را در جامعه اطلاعاتی فراهم کنند و افزایش دهند.

همکاری های منطقه ای

مبادله اطلاعات و تجربه ها از اهداف اصلی همکاری های منطقه ای است و بر مسئله ایجاد سیاست عمومی در جامعه اطلاعاتی و فعال کردن اشتراک گذاری تجربه های کشورهای منطقه برای ایجاد محیط دیجیتالی تمرکز یافته است.

حقوق مالکیت معنوی

جامعه اطلاعاتی تاکید بسیار زیادی بر حفظ مالکیت های معنوی و تلاش برای یافتن راهکارهای حفاظت از خصوصی سازی, داده های شخصی, حفاظت در مقابل سو استفاده های جنایی در اعلامیه های ان شده است.

توسعه ظرفیت های انسانی

جامعه اطلاعاتی توجه زیادی به استفاده از منابع فناورانه اطلاعاتی و ارتباطی برای توسعه توان علمی و کاربری مردم دارد و با دو رویکرد آموزش فناوری اطلاعات و فناوری اطلاعات برای آموزش تلاش های خود را در این زمینه پی گیری می کند.

کاربرد و حوزه های آن در جامعه اطلاعاتی

جامعه اطلاعاتی معتقد است باید برای بهره گیری موثر تر و سریع تر از مزایای فناوری اطلاعات و ارتباطات در تعامل های اقتصادی و اجتماعی, برنامه های کاربردی مختلف را توسعه داد از جمله می توان به موراد زیر اشاره کرد:

1-      تجارت الکترونیک

2-      آموزش الکترونیک

3-      بهداشت الکترونیک

4-      دولت الکترونیک

5-      استخدام و اشتغال

6-      رسانه ها و اطلاع رسانی

7-      محیط زیست

8-      بلایای طبیعی

ساختار اجلاس سران درباره جامعه اطلاعاتی

الف- کارگروه عالی رتبه سازماندهی اجلاس[5]

کارگروه عالی رتبه سازماندهی اجلاس زیر نظر آقای کوفی عنان, دفتر مرکزی سازمان ملل متحد و رییس کارگروه مدیریت هماهنگ سازی شکل گرفت. در ترکیب این کارگروه نمایندگانی از سازمان های مهم بین المللی حضور داشتند که برخی از آنها عبارتند از:

ITU, ICAO, UNESCO, WOIP, WTO

ب- دبیرخانه اجرایی

این دبیرخانه با هدف برنامه ریزی و ارزیابی کار HLSOC تاسیس شد و زیر نظر اداره مرکزی اتحادیه جهانی مخابرات در ژنو با شرح وظایف مشخص به فعالیت مشغول شد.

نشانه اجلاس سران جامعه اطلاعاتی

اندیشه طراحی نشانه اجلاس بر اساس نظریه گردش اطلاعات ومحتوای موضوعات اجلاس تهیه شده است و دارای مفاهیم و تفاسیر متعددی است:

-          حرف I از ابتدای کلمه اطلاعات[6] انتخاب شده است.

-          ماهیت جهانی دارد و نماد پنج قاره است.

-          جریان دایره وار I  نمایشگر چرخش اطلاعات است.

-          ارتباطات بین مردم را نشان می دهد.

-          نمایی از سیستم اعداد دو دویی یعنی صفر و یک است.

-          رنگهای متنوع و گرم آن ماهیت جامعه اطلاعاتی را نشان می دهد.

فعالیت های انجام شده برای اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی

همانطور که پیشتر ذکر شد برای آغاز دو فاز ژنو و تونس فعالیت های مختلفی صورت گرفت و در فاصله بین این دو فاز نیز جلسه ها و نشست های مختلفی در سطوح ملی, منطقه ای و بین المللی برگزار شد. اما در اینجا از ذکر همه موارد صرف نظر می کنیم و فقط توجه خواننده را به حجم عظيمي از فعاليت هاي کارشناسي و نشست هاي تخصصي در بالاترين سطوح علمي و سياسي انجام شده در طول اين مدت جلب مي کنم.

چه کسانی در اجلاس شرکت می‌کنند؟

دولت ها

همه دولت‌ها، صرفنظر از ميزان درآمد ملی و سطح تأسيسات زيربنايی آنها، در جامعه اطلاعاتی سهمی دارند. دولت‌ها، در بهره‌مندی همگان از مزايای جامعه اطلاعاتی نقشی مهم دارند و اين نقش را از طريق خط‌مشی‌ها و برنامه‌های توسعه‌ی ملی و بين‌المللی برای رويارويی با مشکلات جامعه اطلاعاتی ايفا می‌کنند. دولت‌ها در تلاش خود برای حفظ منافع عمومی می‌توانند آگاهی را افزايش دهند، دسترسی همگانی به اطلاعات را تسهيل کنند، و همچنين می‌توانند شالوده‌هايی را پی‌بريزند که همه شهروندان از ثمرات فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی در بهبود کيفيت زندگی، خدمات اجتماعی و رشد اقتصادی بهره‌مند شوند.

بخش خصوصي

بخش خصوصی، در کنار دولت‌ها و جامعه مدنی، با ارائه‌ی الگوهای باصرفه‌ی اقتصادی می‌تواند نقش بسيار فعالی در تحقق اهداف توسعه که در دستور کار جهانی قرار دارد ايفا کند. همکاری و همراهی بخش خصوصی در ايجاد شرايط مادی برای دسترسی همگانی به اطلاعات و بهره‌مندی همگانی از خدمات ارزش‌افزوده‌ی فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی، بسيار حائز اهميت است. حضور بخش خصوصی در اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی مايه‌ی تشويق رشد اقتصادی و مشارکت‌های جديد، انتقال فناوری، افزايش آگاهی‌ها نسبت به فناوری‌های جديد، ايجاد انگيزه در توسعه‌ی توانايی‌های محلی و پديد آمدن فرصت‌های اشتغال برای متخصصان می‌شود.

«کميته‌ی هماهنگی طرف‌های گفتگوی تجاری» که رياست آن بر عهده‌ی «اتاق بازرگانی بين‌المللی» است، راه ورود بخش خصوصی به اجلاس را جامعه مدنی

جامعه مدنی در تعيين پيامدهای فرهنگی و اجتماعی روندهای جاری و در جلب توجه همگان به لزوم مسئوليت‌پذيری دموکراتيک در گزينه‌های استراتژيک در همه‌ی سطوح نقش فعالی ايفا می‌کند. تنوع جامعه مدنی و گاهی شيوه‌ی ورود عملی به مسائل، باعث شده است که جامعه مدنی يک بازيگر اصلی در مشارکت‌های بين‌المللی نوين که دبيرکل ملل متحد فراخوان آن را داده است شود.

خانواده‌ی سازمان ملل متحد

اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی فرصتی يگانه دراختيار جامعه جهانی می‌گذارد تا به سرنوشت مشترک خود بينديشيم و آن را به بحث بگذاريم و آن را شکل دهيم؛ آن هم در عصری که همه کشورها و مردمان به‌طرز بی‌سابقه‌ای در تماس و ارتباط با يکديگر قرار گرفته‌اند. سازمان‌های خانواده‌ی ملل متحد با گردهم‌آوردن دولت‌های عضو و همچنين بخش‌خصوصی و نهادهای بين‌المللی و جامعه‌ی بين‌المللی در راستای اهداف مشترک، در واقع به عنوان تسريع‌کننده‌ی تحولات عمل می‌کنند. سيستم سازمان ملل متحد و مؤسسات تخصصی آن با تمام وجود در سازماندهی و برگزاری اجلاس که رهبری آن با «اتحاديه بين‌المللی ارتباطات راه‌دور» است، مشارکت خواهند کرد.

زمان و مکان اجلاس

مرحله اول: ژنو سال 2003

نخستين مرحله اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی در شهر ژنو و به ميزبانی دولت سوئيس از تاريخ 10 تا 12 دسامبر سال 2003 (15 تا 17 آذر 1382) برگزار می‌شود. در اين اجلاس به طيف وسيعی از موضوع‌های مربوط به جامعه اطلاعاتی پرداخته می‌شود و دو سند «بيانيه اصول» و «نقشه‌ی عمل» که در آن انواع موضوع‌های مربوط به جامعه اطلاعاتی طرح خواهد شد، به تصويب می‌رسد.

مرحله دوم: تونس 2005

دومين مرحله اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی در شهر تونس و به ميزبانی دولت تونس از تاريخ 16 تا 18 نوامبر سال 2005(25 تا 23 آبان 1384) برگزار می‌شود. در اين مرحله، موضوع‌های مربوط به توسعه کانون توجه خواهد بود و در اين اجلاس پيشرفت‌هايی که صورت گرفته ارزيابی خواهد شد و در صورت لزوم «نقشه‌ی عمل» ديگری به تصويب خواهد رسيد.

راهبري اينترنت[7]

مسئله راهبري اينترنت به عنوان چالش بر انگيز ترين موضوع مورد بحث در اجلاس بود تا جايي که حتي در آخرين نشست مقدماتي ژنو توافقات نهايي بر روي آن حاصل نشد. اما اساس شکل گيري اين بحث با اعلاميه ژنو و در رابطه با شيوه راهبري اينترنت در آينده آغاز شد همچنين بعضي از جنبه هاي ويژه اينترنت، مانند تشخيص اينکه اينترنت يک امکان جهاني است، را معرفي مي کند. علاوه بر اين ويژگي چند عضوي بودن اينترنت را تصديق مي کند.

در کل دو نگرش در دنيا نسبت به راهبري اينترنت وجود داشت 1- نگرشي که درخواست همکاري هاي چندعضوي با سازمان ملل داشتند که بيشتر شامل کشور هاي جنوب مي شد و ايران نيز در اين گروه قرار داشت 2- ديدگاهي که از وضع موجود احساس رضايت مي کرد و آمريکا مهمترين کشور حامي اسن نظريه بود. نتيجه اين بحث ها و مذاکرات، درخواست تشکيل گروهي براي تمرکز روي موضوع حاکميت اينتزنت، تحت رهبري و حمايت دبيرکل سازمان ملل بود.

فعاليت اصلي WGIG "بررسي و ارائه پيشنهاداتي براي کار در مورد حاکميت اينترنت در سال 2005" خواهد بود. از WGIG خواسته شد تا نتايج کارش را در قالب يک گزارش براي رسيدگي و ارائه طرح هاي مناسب براي مرحله دوم اجلاس تونس در 2005 تهيه کند. همچنين از WGIG خواسته شده تا روي موارد زير کار کند:

• توسعه يک تعريف کاري از حاکميت اينترنت
• تعيين مسائل سياست عمومي مرتبط با حاکميت اينترنت
• توسعه يک درک مشترک از نقش ها و مسئوليت هاي دولتها، سازمانهاي بين المللي و بخش هاي مربوطه و همچنين بخش خصوصي و جامعه مدني، هم از کشورهاي در حال توسعه و هم از کشورهاي توسعه يافته

در آخرين نشست مقدماتي WSIS بحث بر سر راهبري اينترنت بيشتر متمركز بر گزارش گروه كاري مشاركت‌كنندگان (Multi-stakeholder) در موضوع راهبري اينترنت بود كه كار خود را از فاز اول اجلاس WSIS ژنو و به منظور تحقيق و ارايه پيشنهادات ممكن براي آينده راهبري اينترنت در دنيا آغاز كرده بودند.
گزارش نهايي اين گروه 18 جولاي در ژنو ارايه شد كه به ضميمه اين گزارش اظهارات كليه مشاركت‌كنندگان كه حاصل دو هفته بحث و مذاكره بود نيز آمده بود.اما اين گزارش از سوي نمايندگان حاضر و با اعلام ابهاماتي در خصوص مسايلي از اسپم‌ها و جرايم مجازي گرفته تا هزينه اتصالات دو طرفه و به ويژه، مديريت منابع حساس اينترنت همچون نام‌‌هاي دامنه و سيستم‌هاي آدرس IP با ابهام مواجه شد.
در اين ميان و در شرايطي كه نمايندگان كشورهاي در حال توسعه از يك سو بر نياز فوري به ارايه روش‌هاي نوين براي مديريت و مكانيزم‌هاي جديد براي مشاركت جهاني در هدايت و راهبري اينترنت تاكيد مي كردند، از سوي ديگر گروه‌هاي ديگري به رهبري آمريكا قرار داشتند كه معتقد بودند وضع فعلي از ثبات و تضمين لازم برخوردار است.

امااين سناريو ناگهان تغيير كرد و در حالي كه دو روز به پايان نشست مانده بود نماينده انگلستان به نمايندگي اتحاديه اروپا اقدام به ارايه يك طرح جديد كرده و به اين ترتيب به شكلي شفاف از موضع قبلي خود فاصله گرفتند.

اين پيشنهاد شامل يك چارچوب جديد براي يك مشاركت بين‌المللي بود كه به موجب آن درخواست براي شكل‌گيري واحدي از گروه‌هاي چندگانه ذينفع مطرح شده بود تا اين گروه‌هاي نيز اقدام به ارايه راه‌كاري جهت مشاركت بين‌المللي دولت‌ها در مسأله آدرس‌هاي IP، نام‌هاي دامنه و تغيير‌نام كدهاي كشوري كنند.
در اين خصوص ساير كشورها نيز پيشنهادات خود را ارايه كردند و بر اين اساس تا كنون 9 پيشنهاد ارايه شده و كار با ادامه اظهارنظرهاي جديد تا زمان برگزاري اجلاس تونس ادامه خواهد يافت.

 

فازهاي اصلي اجلاس جامعه اطلاعاتي

مرحله اول اجلاس جامعه اطلاعاتي در ژنو

نخستين مرحله اجلاس جهاني سران درباره جامعه اطلاعاتي، که يکي از مهمترين رويدادهاي بين المللي سال هاي آغاز هزاره سوم به شمار مي رود با صدور يک اعلاميه و يک برنامه عمل که در پايان نشست هاي سه روزه از 10 تا 12 دسامبر 2003 به تصويب رسيد. در اين دوره 176 کشور با حضور 54 تن از رييس جمهور ها، نخست وزيران و 89 نفر از وزرا و همچنين عده اي از سفرا  و نمايندگان سياسي آنها شرکت داشتند. همچنين نمايندگان تعدادي از موسسات بازرگاني خصوصي و سازمان هاي غير دولتي نيز در اين اجلاس حضور داشتند.

مرحله دوم اجلاس جامعه اطلاعاتي در تونس

بر اساس گزارش ها و اخبار موجود پيش بيني مي شود در اين رويداد بزرگ بين المللي بيش از 12 هزار نماينده از سراسر دنيا حضور يابند. اهميت اين اجلاس به حدي است كه در فاصله باقي مانده به برگزاري، افرادي همچون كوفي عنان دبير كل سازمان ملل، حدود 50 تن از روساي جمهور و سران كشورها، مديران ارشد بيش از 200 شركت بزرگ دنيا همچون گوگل، آلكاتل، اريكسون، فرانس تلكوم، نوكيا، مايكروسافت، اينتل و...، مديران آژانس هاي بين المللي همچون ITU،UNDP،UNESCO و UPU و سازمان هاي بزرگ جهاني حضور خود در اين اجلاس را از چندي پيش قطعي كرده اند.تصويب برنامه عمل توسعه جامعه اطلاعاتي و موضوع كليدي راهبري اينترنت در كنار 250 رويداد موازي ديگر از جمله مهمترين مسايل مطرح در اجلاس تونس به شمار مي روند.

  بازگشت به صفحه فهرست مقاله های حوزه IT