توسعه زیر ساختی آموزش در جامعه دانایی محور(بخش ششم)
فرنود حسنی

 

·         توسعه نهادهای آموزشی در جامعه دانایی محور

در امر توسعه دانایی محور با تکیه بر توسعه زیر ساختهای آموزشی توجه جدی به مسئله توسعه نهادهای آموزشی با بر خورداری از استانداردهای مناسب و متناسب با چهارچوبهای تعیین شده در مشی کلان جامعه دانایی محور امری اجتناب ناپذیر است.

 از این رو بایستی در طراحی و تدوین استراتژی های راه اندازی نهادهای آموزشی کلیه نیاز ها ی جامعه مورد بررسی و دقت نظر قرار گیرد. همانطور که قبلاً ذکر شد تامین دو دسته ازشاخص های توسعه آموزش یعنی سواد عمومی و سواد تکنولوزیک بر عهده نهادهای آموزشی عمومی و نهادهای آموزشی تکنولوژیک خواهد بود.

در این بین حضور آموزش و پروروش به عنوان مهمترین عنصر در امر توسعه آموزش های عمومی که در نهایت امر موجبات تامین و توسعه هدفمند سواد را در سطح عمومی جامعه فراهم می کند به عنوان بستری برای پی ریزی آموزش های کلاسیک و مقدماتی در جهت هدایت اصولی ظرفیت ها و توانایی های دانش پذیران جامعه منتطبق بر اصل نیاز های جامعه  مطرح می باشد.

از سوی دیگر آموزش عالی و ارگان های تامین کننده این نوع از دانش به عنوان عناصر توسعه دهنده آموزش های تکنولوزیک زمینه ساز تامین و توسعه هدفمند سواد در سطح پیشرفته جامعه خواهند بود و نقش خود را با بستر سازی های لازم برای ارائه و توسعه آموزش های فنی و پیشرفته با توجه به استانداردها ی تعیین شده برای ایجاد توسعه بر اساس مدل دانایی محور به انجام می رساند.

 در ساختار توسعه اینگونه آموزش ها تاکید و دقت بیشتری بر علایق و توانایی های دانش پذیران صورت می پذیرد و بنابر همین مسئله در سطح آموزش های تکنولوزیک که مرجع توسعه دهنده آن دانشگاهها خواهند بود دو اصل علایق دانش پذیران و نیاز های جامعه مورد هدف و برنامه ریزی قرار می گیرد. کارشناسان عقیده دارند از جمله ساختارهای عمده اي كه  از طريق آنها مي توان به تحرك رواني, احساس يگانگي, استدلال و اعتماد به نفس رسيد آموزش و پرورش است و در اين موردبرای فناوری اطلاعات و ارتباطات(ICT ) مي تواند نقش  عمده اي قائل می شوند. دور از ذهن نیست که  رشد فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی در كشورهایی که از جنبه های اقتصادی و فناوری ازتوسعه يافتگی کمتری برخوردارند, بخصوص در زمينه وسايل ارتباط جمعي و وسايل كمك آموزشي سمعي و بصري موجب فرصت هاي تازه اي در آموزش و پرورش مي شوند.

در این بین تاثیر ایجاد نهادهای آموزش عالی با تکیه بر ابزارها و امکانات جدیدی که مواود پدیده فناوری اطلاعات هستند در نوع خود بسیار جالب توجه می باشد.

 نقش فناوری اطلاعات در توسعه نهادهای آموزش عالی با توجه به اینکه اصولاً افراد دانش پذیر در این سطوح از سواد تکنولوزیک لازم برای بهره گیری از این ابزار برخوردارند در عصر حاضر بسیار پیچیده و گسترده می باشد.

 با نگاهی به وضع آموزش عالی و شرایط اجتماعی و اقتصادی و ترکیب جمعیتی کشور به خوبی روشن می شود که متاسفانه بستر ها و زمینه های لازم برای گسترش پوشش آموزش عالی در سطح تمام افرادی که مایل به برخورداری ازاین امکان هستند فراهم نمی باشد وحتی قریب به اتفاق عده ای هم که هر سال با پشت سر گذاشتن مراحل گزینشی وارد نظام آموزش عالی می شوند فاقد هدف و پشتوانه اجتماعی لازم در رشته های تحصیلی خود هستند. لذا به جاست که با بررسی دقیق نیازها و امکانات جامعه و با استفاده از ابزارهایی که فناوری ارتباطات و اطلاعات در اختیار می گذارد نسبت به تعینن سازو کارهایی که با استفاده از انها بتوان آموزش عالی را به صورت نهادینه توسعه بخشید اقدام کرد.

نباید از یاد برد که توسعه نهادهای آموزشی در جامعه دانایی محور الزاماَ نیازمند برخورداری از مراکز فیزیکی نیست و این امر می تواند با استفاده از امکانات و تکنولوژی های مختلف در بعد مجازی نیز فراهم شود.

با توجه به مطلب ذکر شده جا دارد که مبحث توسعه مجازی دانشگاهها را به عنوان یکی از زیر ساختهای نو و بدیع قابل استفاده در جامعه دانایی محور مورد اشاره قرار گیرد.

 یکی از مهمترین علل در تعیین دانشگاههای مجازی به عنوان نمونه در این مبحث انطباق بالای این مدل آموزشی با استانداردهای جوامع اطلاعاتی است که مدل توسعه دانایی محور را الگوی خود قرار داده اند.

از جمله اینکه با بستر سازی های لازم امکان دسترسی همه افراد جامعه را به دانش و اطلاعات فراهم می کنند.

 شایان ذکر است که در این بحث منظور از جامعه صرفاً یک شهر یا کشور نمی باشد و با توجه به این موضوع که فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی با ابزارهای گوناگون خود علی الخصوص اینترنت توانسته اند سهم بسیار بالایی در حذف فواصل چغرافیایی و فیزیکی داشته باشند. بنابراین وقتی در عصر ارتباطات و اطلاعات از جامعه سخن می گوییم ناچاریم از آن معنایی بسط یافته و بزرگ استنباط کنیم که شامل کلیه استانداردها و ضوابط و شیوه های بر خورد، گزینش و توزیع  اطلاعات در بین تمامی شهروندان جامعه جهانی می باشد.

توسعه دانشگاههای مجازی بهترین شیوه در انتقال دانش با استفاده از سیستم های آموزش از راه  دور است. انتقال سواد تکنولوزیک با استفاده از فناوری های گوناگون از جمله اهدافی است که نظام های آموزش عالی مجازی دنبال می شود.

نگاهی به امکانات و بستر هایی که از طریق  توسعه دانشگاههای مجازی فراهم می شود نقش این دانشگاهها را در توسعه فرآیندهای آموزش از راه دور بهتر نمایان می سازد.

 قبل از گرایش به دانشگاههای مجازی بهترین و سایل آموزش از راه دور استفاده از رادیو و بعدها تلویزیون بود که به روشنی پیداست که این شیوه ها ار مهمترین نقص آموزشی که همان عدم ایجاد ارتباط و تعامل دو سویه است رنج می بردند. بنابر این با توسعه آموزش های مجازی سعی بر این شد تا ارتباط نزدیک تر و ملموس تری بین استاد و دانشجو بر قرار شود.

از فواید و محاسن بهره گیری سیستم های آموزشی مجازی برای نهادهای دانشگاهی می توان موارد زیر را مورد بحث و بررسی قرار داد.

الف) توسعه نهادهای آموزش عالی مجازی در جامعه دانایی محور که با نام دانشگاههای مجازی شناخته می شوند نقش بسیار موثر و مفیدی در همگانی شدن آموزش عالی در بین جویندگان دانش خواهد داشت. زیرا یکی از مختصات و استانداردهای یک جامعه دانایی محور امکان بستر سازی و توسعه دانش برای همه افراد در استعدادها و توانایی های مختلف است.

ب) بسیاری از افراد به دلیل مشکلات گوناگون امکان حضور و استفاده از کلاس های فیزیکی را ندارند همچینن افراد مختلفی هستند که با داشتن اطلاعات تجربی فاقد اطلاعات علمی دقیقی می باشند و این مسئله به آنها فرصت می دهد تا از طرق ساده تر و ارزانتری به دانش های علمی مورد نیاز خود دست پیدا کنند.

ج) از گذشته مثل معروفی وجوددارد که می گوید همه چیز را همگان دانند همچنین در فرمایشات پیامبر اسلام نیز بر این نکته تاکید شده که علم آموزی و دانش اندوزی هیچ فاصله مکانی و زمانی نمی شناسد( اشاره با احادیث" اطلبوا العلم من المهد الی العهد"و"دانش بیاموزید حتی اگر آن دانش در چین باشد") با توجه با این تاکیدات بسیار آموزنده با نگاهی به استانداردهای جامعه دانایی محور مبنی بر توزیع عام و دسترس بودن اطلاعات بسیاری از افراد در روزگار حاضر قادر با حرکت زمانی و مکانی برای دست یابی به دانش نیستند بنابراین جامعه دانایی محور با استفاده از ابزارها و نهادهای آموزشی این امکان را فراهم آورده است که دانش جویان و علاقمندان به فراگیری علم و دانش در هر موقعیت مکانی و زمانی قادر به دستیابی اطلاعات مورد نظر خود باشند.

د) یکی از بزرگترین معضلات در یک جامعه که بر مدل توسعه دانیی محوری تاکید نمی ورزد ایجاد سد ها و موانع مختلف برای رسیدن علاقمندان به سطوح عالی آموزش می باشد. نمونه معضلی که همکنون ما در کشور با آن مواجه هستیم . تعداد بالای متقاضی ورود به دانشگاه و ظرفیت محدود دانشگاههای کشور باعث شده از سیستم موجود پذیرش دانشجو در ایران اصطلاحاً با قیف وارونه ای تعبیر شود که ورود به ای سیستم بسیار دشوار و خروج از آن ساده است در مقابل سیستم کشورهای توسعه یافته که معولاً امکان تحصیلات عالی را بدون مانعی برای همگان فراهم می کنند و تنها به افرادی مدرک اعطا می کنند که واقعاً از نظر علمی به سطح مطلوب رسیده باشند.

توسعه دانشگاههای مجازی به عنوان نهادهای آموزش عالی می تواند در رفع این معضل و حذف این کارکرد غلط سیستم های فعلی موثر باشد به صورتی که همه افراد می توانند به صورت آزاد در دوره مورد علاقه خود به تحصیل بپردازند و پس از کسب اطلاعات علمی وارد بازار کار شوند.

ه) یکی از اهداف و استراتژی های جامعه دانایی محور حذف و رفع فعالیت های زاید و وقت گیری است که معمولاً این فعالیت ها را در نظام های بروکراتیک شاهد هستیم. دانشگاههای مجازی که بایستی به عنوان الگوهای دانش محوری در جامعه مطرح باشند این امکان را بوجود می آورند که ایجاد و توسعه نهادهای آموزشی با سرعت بیشتر و سرمایه گذاری کمتری مقدور باشد زیرا ضمن کاستن از نیازهای سرمایه گذاری فیزیکی کلیه ارتباطات علمی را در قالب محیط دیجیتال انجام می دهند و موجب کاهش بروکراسی و صرفه جویی در وقت و هزینه های جامعه می شوند. به عبارت بهتر به جای پرداختن به مسائل حاشیه ای به محتوا و اصول علمی پرداخته خواهد شد.

و) یکی از کلیدی ترین اهداف در جامعه دانایی محور ایجاد پل ارتباطی بین فعالیت های دوران آموزش و بعد از آموزش می باشد. به عبارت دیگر سعی می شود تا بین نیاز های اجتماعی و ظرفیتهای بازار کار با آموزش ها و تخصص های گوناگون ارتباط و هماهنگی دقیقی وجود داشته باشد. دانشگاههای مجازی شرایطی را فراهم می آورند تا مراکز اقتصادی و صنعتی به صورت بسیار ساده تر و دقیق تر با مراکز آموش عالی ارتباط بر قرار کنند و در نتیجه یک تعامل منطقی و دوسویه از این ارتباط حاصل شود که قطعاً در گرایش بخش اقتصادی جامعه به بهره برداری از مولفه های دانایی محور برای توسعه موثر خواهد بود.

ز) همه ساله شاهد موفقیت های علمی جوانان کشورمان در عرصه های مختلف علمی هستیم همچنین بسیاری از اساتید و کارشناسان ایرانی در کشورهای مختلف در حال فعالیت های علمی و تحقیقاتی می باشند . با استفاده از امکانات دانشگاههای مجازی امکان بهره برداری از این توان و استعداد بالا برای علاقمندان به فعالیتهای علمی در کشور فراهم می شود.

ح) یکی از شاخص های تعیین کننده در توسعه جوامع در عصر حاضر میزان اطلاعات تولید شده و صادر شده از آن جامعه می باشد. در این بین دانشگاههای مجازی دو مزیت عمده را با خود به همراه می آورند اولاً اینکه به ما فرصت می دهند که بسیار سریع نتیج تحقیقات و فعالیت های علمی خود را به جهانیان معرفی کنیم ثانیاً به علت خاصیت ذاتی دانشگاهها که محل چالش های علمی می باشند این امکان بوجود می آید که دانش پذیران و اندیشمندان از کشورهای گوناگون به این دانشگاهها وارد شوند و زمینه ساز توسعه چالش های علمی برای تولید اطلاعات باشند.

ط) همانطور که بسیاری از اندیشمندن ایرانی در حال حاضر مشغول تدریس علوم مختلف در دانشگاههای معتبر جهان هستند و در محافل علمی جهان از سطح بالایی بر خوردارند لازم است که دانشگاههای ما نیز در این سطح مورد توجه قرار گیرند حضور بیشتر و پر رنگ تر و ملموس تر دانشگاههای کجازی در عرصه محافل علمی می تواند در با لا رفتن جایگاه علمی دانشگاههای کشور نقش موثری داشته باشد.

  بازگشت به صفحه فهرست مقاله های حوزه IT