|
تظاهرات ديجيتالي جامعه اطلاعاتي ايران- قسمت اول
بررسي چالشهاي ظهور اولين نسل جامعه
اطلاعاتي-ديجيتالي ايران
فرنود حسني
پس از پايان دهه 90 و آغاز هزاره سوم دنيا وارد
مرحله جديدي از تکامل تکنولوژيک خود به نام عصر
اطلاعات شد. عصر اطلاعات ساختارها و ملزومات خود
را با فناور هاي موجود منطبق ساخت و بر اساس نياز
هاي حاصل شده زمينه زايش فناورهاي جديدي را فراهم
کرد. گره خوردگي ابزارهاي ارتباطي و اطلاعاتي در
اين دوره به طرز غير قابل باوري ضمن توسعه دروني
بر پيشرفت ديگري نيز تاثير گذار بود به گونه اي که
فناوري هاي ارتباطي به طور کامل در خدمت سيستم هاي
اطلاعاتي قرار گرفته تا زمينه بسط هر چه بيشتر و
بهتر اطلاعات را در کميت و کيفيت مطلوب تر فراهم
آورند. اينترنت به عنوان بزرگترين و موثر ترين
مولود گره خوردگي ابزارهاي ارتباطي و اطلاعاتي ظرف
چند ساله اخيررشد بسياري يافته است و موجبات شگفتي
بسياري از صاحبنظران و انديشمندان علوم اجتماعي
را فراهم کرده است. اينترنت به عنوان يک جامعه
بزرگ بدون مرز مجازي در واقع شمايي از مدينه فاضله
ايي است که درآن افراد بدون توجه به جنسيت، مليت،
رنگ پوست، نژارد و اخلاق مي توانند از تمامي مواهب
موجود به صورت مساوي بهره مند شوند و خود نيز آنچه
را که جامعه ممي خواهد با ديگران به اشتراک
گذارند.
امروزه اينترنت يا به عبارت بهتر ضريب نفوذ
اينترنت به عنوان يکي از مهمترين شاخصه هاي توسعه
محسوب مي شود. البته اين شاخص در جوامعي قابل
بررسي است که برنامه توسعه اي خود را بر مبناي
دانايي محوري بنا نهاده اند. توسعه دانايي محور به
عنوان سيستم مطلوب توسعه اي در جوامع اطلاعاتي سعي
دارند تا کليه فرآيندهاي اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي
و حتي سياسي را در قالب دانش محوري و حول محور
دانايي تفسير و توجيه کند و از اين طريق به
چهارچوب ها و استانداردهاي معيني براي تعريف جامعه
اي نوين با عنوان جامعه اطلاعاتي دست يابند. با
اين توضيحات بايد اشاره کرد که امروزه جامعه
شناسان در ارائه تئوري هاي خود مسئله انقلاب
ديجيتال را بسيار دقيق مورد بررسي و اشاره قرار مي
دهند و از لوازم و ظرفيت هاي آن براي تعيين و سنجش
ميزان و سطح توسعه يافتگي جوامع استفاده مي کنند.
همانطور که مي دانيم کشورهاي مختلف جهان بر اساس
شاخص هاي گوناگون عصر حاضر در زمينه توسعه فناوري
اطلاعات به پنج گروه مختلف به شرح زير تقسيم مي
شوند
1-کشورهاي پيشتاز:که 13 درصد کشورهاي جهان را شامل
مي شوند اين کشورها با سياست گذاري هاي کلان
توانسته اند خود را به جايگاه فعلي برسانند از
جمله آنها مي توان به آمريکا و آلمان، سنگاپور
اشاره کرد.
2- کشورهاي تند رو: که با اندکي تاخير و با برنامه
ريزي هاي دقيق به دنبال کشورهاي پيشتاز در حال
حرکتند. اين کشورها شامل ايتاليا، مجارستان، کويت
و... هستند.
3- کشورهاي پيش رو: کشورهايي همچون آفريقا، روسيه،
شيلي که با شناخت و ضعيت موجود فناوري اطلاعات و
اهميت آن اقدامات لازم را با برنامه ريزي هاي
گسترده شروع کرده اند.
4- کشورهاي آغازگر: همچون ايران، چين، مصر که در
ابتداي راه حرکت به سمت توسعه فناوري اطلاعات
هستند.
کشورهاي عقب مانده که هنوز ديدگاه و اقدام روشني
براي کاربرد فناوري اطلاعات ندارند.
بدون شک رسيدن و قرار گرفتن کشورها به هريک از اين
جايگاه ها متاثر از دست يابي به استانداردها،عوامل
و شاخص هاي مختلفي در زمينه هايي همچون فرهنگ،
آموزش، اقتصاد، مديريت و ... مي باشد.
نگرش جامع دولتها به موضوع فناوري اطلاعات براي
دست يابي به تعاريف و تفاسير و استانداردهاي بومي
شده توسعه فناوري اطلاعات مي تواند زمينه لازم را
براي ايجاد چهارچوب هاي علمي و عملي جامعه
اطلاعاتي فراهم کند.
همسو کردن فعاليت هاي آموزشي، سرمايه گذاري هاي
اقتصادي، فرهنگ سازي و از همه مهمتر نظارت و
مديريت صحيح بر اين عوامل با استانداردهاي تعيين
شده که مبتني بر فناوري هاي روز ارتباطي و
اطلاعاتي هستند از ملزومان پايه ريزي ساختار جوامع
اطلاعاتي هستند. به طور قطع هر چه سرمايه گذاري بر
روي فناوري اطلاعات گسترش يابد و مردم بيشتر با
حقوق و جايگاه خود در دنياي مجازي آشنا شوند
نيازهاي خويش را بيش از پيش خواهند شناخت و به طبع
امکانات بهتري را نيز از دولت ها طلب خواهند کرد.
به روز رساني مفاهيم جديدي همچون دموکراسي
ديجيتال، راي گيري الکترونيکي، شهروند الکترنيکي،
شهر الکترونيکي، دولت الکترونيکي و... نتيجه ظهور
و توسعه استانداردهاي جامعه اطلاعاتي هستند. هويت
الکترونيکي و حقوق الکترونيکي نيز از جمله مواردي
هستند که براي شهروندان دنياي مجازي حوزه ها و
رويکردهاي جديدي را ايجاد کرده اند.
اينترنت و وب به عنوان بستر به اشتراک گذاري دانش
و اطلاعات امروزه نقش مهمي در شکل گيري هويت مجازي
ويا هويت شبکه اي براي مردم کشورهاي مختلف دارد.
آنها با حضور در اين دنياي مجازي با يکديگر ارتباط
برقرار مي کنند و به تبادل آرا و نظرات خود مي
پردازند. بسياري از روابط معمولي انساني در اين
حوزه رنگ و بوي ديجيتال به خود گرفته اند تما م
اين اتفاقات چه در حالت خود آگاه و چه در حالت
ناخودآگاه توسط افرادي صورت مي گيرد که از نظر سطح
دانش و موقعيت اجتماعي در سرايط مختلفي قرار دارند
و برحسب نياز و توان خود اقدام به دريافت و يا نشر
اطلاعات مي کنند و با اين کار در شکل گيري و تکوين
پايه هاي جامعه اطلاعاتي تاثير به سزايي دارند.
دانشجويان، اساتيد، بازاريان، مديران و... با حضور
در اين کانون مجازي دانايي محور به عنوان
نمايندگان قشر اجتماعي خود اقدام به توسعه و ترويج
علوم و فنون حوزه کاري خود مي کنند و خواسته و نا
خواسته زمينه آموزش و آگاهي همکاران و هم فکران
خود را فراهم مي آورند. ظهور و توسعه هزاران سايت
و وبلاگ فارسي زبان صرف نظر از کيفيت ظرف چند سال
اخير حکايت از تحولي اساسي در ديدگاه مردم و به
موضوع اطلاعات و اطلاع رساني دارد. در سالهايي نه
چندان دور که اينترنت به تازگي در کشور ما رسوخ
کرده بود. استفاده از آن به غير از هزينه هاي بالا
بسيار محدود و در اختيار اشخاص و ارگان هاي خاصي
بود اما اين روزها توجه عمومي و دولتي به موضوع
توسعه اينترنت به حدي است که برنامه هاي زيادي
براي آموزش آن از سنين پايين در حال پياده سازي
است. ضمن اينکه با پيشرفت هاي کمي و کيفي در زمينه
سرويس هاي اينترنتي روز به روز امکانات بهتر با
هزينه هاي کمتري قابل استفاده مي گردد. بحث توسعه
اينترنت روستاها به عنوان کانون بزرگي از جمعيت
کشور که همواره به دلايل گوناگون از جريان هاي
توسعه امکانات و ابزار اطلاع رساني و در نتيجه از
اطلاعات عقب بوده اند بارقه هايي از اميد براي
سرعت گرفتن و سامان يافتن اين عرصه در زمينه
دستيابي به سطح دانش مطلوب ايجاد کرده است با اين
ديدگاه مي توان به جبران عقب ماندگي ها و رسيدن به
تعادل اطلاعاتي حذف طبقات اطلاعاتي ميان اقشار
شهري و روستايي همت گماشت.
ادامه دارد...
بازگشت به صفحه فهرست مقاله
های حوزه
IT | 
